छगू चर्चा : रत्न राज्यलक्ष्मी क्याम्पसय् नेपालभाषा विषय

नेवा: अनलाइन न्युज – ललेन्द्र शाक्य | २०७८ बैशाख २१, मंगलबार ११:२५:१४– प्रा. डा. चन्द्रमान बज्राचार्य

अले झीपिंथें मुर्ख मेपि सुं दइ ला ?

येँ देय्, नेवाः समुदायया मू थाय् खः । व ल्याखं झन् मेथाय् स्वयां नेवाः भास खँल्हाइपिनिगु ल्याः अप्वः दयेमाःगु खः । नेवाः भावना अप्वः दयेमाःगु खः । अथेहे थन नेपालभाषा शिक्षा बिइगु विद्यालय, महाविद्यालय, विश्वविद्यालय तकं दयेमाःगु खः । थ्व खँय् सुयागु विमति दइथे मच्वं। थःगु नेवाः संस्कृतियात ज्यानथें तायेकीपिं नेवाःतय्सं थःपिनिगु नेपालभाषायात अथे हे ज्यान–प्राण तायेकी धैगु सकसिगु आस्था व विश्वास खः ।

नेपालया इतिहासय् पंचायती व्यवस्था लागु जुइधुंकाः विद्यालय, महाविद्यालयय् नेपालभाषा ब्वने ब्वंके दुगु खःसा, व हे इलय् ब्वनीपिं विद्यार्थीपिनिगु ल्याखय् म्हो जुयावंगु खःसा हाकनं थ्व हे इलय् नेपालभाषा एम.ए. ब्वनेगु ब्वंकेगु जुयाः विद्यार्थी ल्याः न अप्वः हे दःगु नं खः ।

पंचायती व्यवस्थां स्वीदँ राज यात । पंचायती व्यवस्था लिपा थौंतक प्रजातन्त्र धाःगु व्यवस्था स्वीदँ मयाक राज यायेधुंकल । थ्व पंचायती व्यवस्था व प्रजातान्त्रिक व्यवस्था धाःगु अवधिया दुने नेपालभाषाया विद्यार्थीपिनिगु ल्याः स्वयेबलय् पंचायती इलय् स्वया थ्व प्रजातान्त्रिक व्यवस्थाया इलय् नेपालभाषाया विद्यार्थीपिनिगु ल्याः संकटग्रस्त अवस्थाय् थ्यंगु यचुक सीद् । पंचायतीकालय् गणेशमान सिंहजु देशय् प्रजातान्त्रिक व्यवस्था वलकि भाषाया समस्या स्वतः हे ज्यनी, उकिं राजनैतिक व्यवस्था हे मूल खः धकाः धयादीगु खः । तर वय्कलं धयादीथें भाषाया समस्या समाधान थौंतकं मजूनि ।

४७ सालयागु संविधान नेपाली खसभाय् छगूयात जक राष्ट्रभाषा अले देशय् दुनेयागु मेमेगु तमाम भाषातय्त राष्ट्रिय भाषा धकाः विभाजन यानाः व्यवहार यात धाःसा ७२ सालयागु संविधानं देश दुनेया फुक्क भाषात राष्ट्रभाषा धकाः भाषा समानताया धारणा क्यन । तर नं नेपालभाषा व्बनीपिं विद्यार्थीपिनिगु संकट धाःसा समाधान मजूनि ।

न्हापा नेपालभाषाया व संकट गये खः, आः नं अथे हे तिनि, क्याम्पसय् नेपालभाषा विद्यार्थीपिं मदुनि । थथे मजुइमाःगु खः, तर जुयाच्वंगु दु । थथे धैगुया मू कारण म्हिगःयागु अवस्था व थौंयागु अवस्थाय् यक्को पाः धैगु खँ खः । थौंयागु थ्व इलय् न्ह्यथनेबहःगु ज्या धैगु येँ महानगरपालिकायागु तःधंगु न्ह्यथनेबहःगु साहसिक निर्णय व ज्या खः । १७२ म्ह नेपालभाषा ब्वंकीपिं शिक्षकपिनिगु गुगु नियुक्ति खः, उगु ज्या महत्वपूर्ण ऐतिहासिक ज्या जूगु दु । येँ महानगरपालिकायागु थुगु ज्यां येँयागु विद्यालयय् नेपालभाषा ब्वनेगु ब्वंकेगु खँय् तःधंगु प्रभाव लाःगु दु । छगू नेपालभाषाया विद्यार्थीपिनिगु दथुइ जागरण वइगु जुल धाःसा नेपालभाषा ब्वंकीपिं १७२ म्ह शिक्षकपिनि न लजगाः दयाः थुकिं येँ लागाय् न्हूगु वातावरण सिर्जना जूगु दु । उकिं येँ महानगरपालिकाया मेयर उपमेयरपिन्त यक्को यक्को सुभाय् व सुवाः नं बिइगु यात । थ्व येँया विद्यालय दुने नेपालभाषा ब्वकीगु व्यवस्थायागु खँ जुल ।

आः महाविद्यालय अर्थात् क्याम्पसय बी.ए. नेपालभाषा ब्वनीपिं विद्यार्थीपिनिगु खँ वइबलय् थन नं आः आशाया जः खनेदः वइथे च्वं । विद्यालयय् वःगु थ्व परिवर्तनया प्रभाव थन क्याम्पसय् नँ लाये हे माःगु खः, नेपालभाषा ब्वनीपिं विद्याथीपिनिगु ल्याखय् छत्थुं हे ह्वात्त अप्वयेमाःगु खः । तर दुःखया खँ धाये अथे जूगु खनेमदु । दसूया नितिं येँया दथुइ लाःगु रत्न राज्यलक्ष्मी क्याम्पसय् प्यदँ न्यादँ न्ह्यः बी.ए.या नेपालभाषाया विद्यार्थीपिं मदयाः बन्दया स्थिति जुइ धकाः छपुचः विद्यार्थीपिनिगु अभियानं बल्ल बी.ए. स्तरय् नेपालभाषा ब्वनेगु ह्वताः (अवसर) चूलात । दच्छि न्ह्यः भर्ना जूपिं नं गःगः दु, थुकथं प्यदँ फुनावन।

थौकन्हे वी.ए. स्तरय् भर्ना चालाः च्वंगु दु । मेमेगु विषयया विद्यार्थीपिं भर्ना जुया नं इमिगु कक्षा सुरु जुइधुंकगु, तर नेपालभाषा ब्वनीपिं धाःसा आःतक भर्ना जूगु मदुनि । क्याम्पस प्रशासनं थ्व सम्बन्धी च्यूताः कयाः मद्दिक न्यनेगु यानाः वयाच्वंगु दु । विद्यार्थीपिनिगु छगू पुचलं थीथी समूह पुचलय् वनाः विद्यार्थी भर्नाया नितिं खँ ल्हानाच्वंगु दु, ग्वाकेगु ज्या यानाच्वंगु दु । आः थ्व बारे झीस यायेमाःगु ज्या छु जुइ ?

थ्व  ई चित्तधर हृदय, प्रेमबहादुर कसाःया ई मखये धुंकल, ई यक्को पायेधुंकल । वय्कःपिन्सं स्कूल, क्याम्पसय् नेपालभाषा दुथ्याकेगु ज्याय् न्हापां कुतः यानादिल । तर आः क्याम्पसय् नेपालभाषाया विद्यार्थीपि शून्य जुयावंसा व समस्याय् च्यूताः काःपिंस नं भाषा महारथीपिं मदयावंगु ई खः । थ्व इलय् रत्न राज्यलक्ष्मी क्याम्पसया हे विद्यार्थीपिनिगु सक्रियताय् जक ज्या जुयाच्वंगु दु । थुकी सुं वा छु संघसंस्थां च्यूताः कयाः ग्वाहालि यानाच्वंगु नं मदु ।

थजाःगु तसकं समस्याग्रस्त अवस्थाय् समस्याया निदानया लागि छगू आशाया केन्द्र धैगु येँ महानगरपालिका जुयाच्वंगु दु । उकिं रत्न राज्यलक्ष्मी क्याम्पसय् नेपालभाषा ब्वंकेगु खय् दीर्घकालीन सोच विचार नेपालभाषा एम.ए.या व्यवस्थापन यानाः नेपालभाषा विषय कया बी.ए. व एम.ए.या विद्यार्थीपिन्त थीथी कथंया सुविधा, अवसर व सिरपाःया व्यवस्था यायेगु खँ तक जुइधुंकूगु दु, निर्णय जक मजूनिगु अवस्थाय् दु।

थुकथं बुलुहं नं रत्न राज्यलक्ष्मी क्याम्पसय् येँ महानगरपालिकाया ग्वाहालिं नेपालभाषा ब्वंकेगु ज्या जुइत्यंगु छगू लसताया खँ दु थें, लिपा यल, ख्वप, थिमि, किपुली नं थजाःगु अवस्था दइगु आशा यायेछि। उकिं नेपालभाषा ब्वनेगु व ब्वंकेगुया भविष्य बांलाइ धैगु हे तायेकाच्वना झीसँ ।

तर थौयागु नितिं आःयागु नितिं दक्कसिबे मयाःसे मज्यूगु तःधंगु ज्या धैगु रत्न राज्यलक्ष्मी क्याम्पसय् नेपालभाषा विषय कयाः भर्ना जुइगु खः । यदि बी.ए. स्तरय् नेपालभाषा ब्वनीपिं विद्यार्थीपि मन्त धाःसा एम.ए. यागु व्यवस्था यायेगु खँ ल्हायेगु पायेछिगु खँ जुइलाथें ? उकिं थ्व सम्बन्धी नेपालभाषाया खलः, पुचः भाषासेवी, साहित्यकारपिं सकलसिनं च्यूताः कयाः गुलि फु, उलि याकनं थुखेपाखे सक्रियता क्यनेमाःगु थौंयागु आवश्यकता खः ।

अनिकालया इलय् मनूत म्हसीकेगु खः । सुसु नेपालभाषाप्रेमी खः मखु सीकेगु ई नं थ्व हे खः । संस्था चायेकेगु, उकी मू पद कायेगु, बजाःगु संकटया इलय् छुं वास्ता मयाइपिं नेपालभाषाप्रेमी जुइफै ? थजाःपिं मनूत गथे नेवाः नेता जुइफै ? व ई धैगु झीसं नेपालभाषाया विश्वविद्यालय चायेकेमाःगु ई खः । भाषाया संरक्षण व विकासया लागि दक्कसिबे ल्वःगु, माःगु थाय् धैगु हे शिक्षण संस्थात खः । शिक्षण संस्थाय् झीगु भाषा ब्वनेगु मन्त धाःसा तयेकेगु कुतः यायेमाः । तर भाषा ब्वनेगु व्यवस्था दःसां नं ब्वनिपिं मन्तकि तःधंगु न्ह्यसःचिं दंवइ । थौयागु थुगु इलय् नं झीस थःगु भाय् नेपालभाषाया विकास यायेगु ज्याय् छुं ज्याखं न्ह्यज्याके मफुत धाःसा झी नेवाःत निश्चित रुप पतन जूगु तायेके म्वाःलीला ? अले झीपिंथें मुर्ख मेपि सुं दइ ला ?साभार ः नेवाः अनलाईन न्यूज पाखें ।